Ο Μαιτρ κι η Μαργαρίτα

Ένας άνθρωπος που βασανίστηκε πολύ από το Σοβιετικό καθεστώς ήταν ο συγγραφέας Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Δεν πήγε Σιβηρία, ούτε βέβαια βασανίστηκε σωματικά με τους πολλούς τρόπους που είχε το σταλινικό έκτρωμα να εξοντώνει τους αντιφρονούντες αλλά έζησε στο πετσί του όπως και πολλοί άλλοι καλλιτέχνες την Σοβιετική λογοκρισία.

Το αριστούργημα του ο Μαιτρ κι η Μαργαρίτα, εξαιτίας αυτής της λογοκρισίας, κατέντησε ένα χρονοβόρο μαρτύριο. Σχεδόν δύο δεκαετίες πάλεψε με τους δαίμονες της ρωσικής ιντελιγκέντσιας. Απομονώθηκε. Απελπίστηκε. Πέρασε χίλια κύματα και λίγο πριν δώσει το τελικό φινίρισμα στο φιλόδοξο έργο του ξεψύχησε. 

Αυτό που ήθελα να πω και νομίζω είναι σχετικό με την εποχή μας είναι πως το πιο μεγάλο κρίμα αυτού του ανθρώπου δεν ήταν ούτε η παράλογη ψευδο-επιστημονική ιδεολογία του κουμουνισμού, ούτε το ίδιο το απεχθές πρόσωπο του δυνάστη Στάλιν. Αυτά ήταν γνωστά, συμπτώματα των αδύναμων καθεστώτων παντού και πάντοτε. Αυτό που τον πλήγωσε περισσότερο ήταν η στάση των ίδιων των ανθρώπων του, των καλλιτεχνών και των ανθρώπων του πνεύματος. 

Όλων αυτών που μπροστά σε όλες αυτές τις θηριωδίες νίψαν τας χείρας τους και είπαν 'ναι μεν, αλλά'. Για αυτό άλλωστε και κεντρικός χαρακτήρας και νοηματικός άξονας του βιβλίου είναι ο ίδιος ο Πόντιος Πιλάτος, ο άνθρωπος που γνωρίζει πως θα σκοτώσει έναν αθώο, που γνωρίζει το ηθικά σωστό όμως προτιμάει να μην πάρει θέση, κρυμμένος πίσω από έναν τεχνικό ορθολογισμό και μια νομική τυπολατρία.

Αυτό τον Πιλάτο μου θύμισαν όλοι οι αυτοί οι διανοούμενοι, οι υπέρμαχοι των ανανεωτικών ιδεών και του ορθολογισμού όταν με το αυταρχικό κλείσιμο της ΕΡΤ είπαν 'ναι μεν, αλλά'. Οι συνδικαλιστές, τα παράλογα έξοδα, οι χαμηλές τηλεθεάσεις...ψευτοδικαιολογίες, μασημένα λόγια. Δεν θέλω να αναλύσω το πως και το γιατί, γιατί δεν βγαίνει άκρη. Ο καθένας ας τα βρει με την συνείδηση του. Εγώ ούτε αριστερός είμαι, ούτε δημόσιος υπάλληλος, ούτε κανένας Ιακωβίνος, -το ίδιο μου κάνει ποιος θα είναι πάνω και ποιος κάτω- αλλά μάτια έχω και βλέπω...πως η λέξη δημοκρατία στην Ελλάδα έχει καταντήσει αστείο.